Ίσως ορισμένοι να θεωρήσουν τη μη συμμετοχή του δημιουργού του blog – απαλλαγμένου πλέον από κάθε κομματική / πολιτική ταυτότητα – στις πορείες του Δεκέμβρη ως αδράνεια και παθητικότητα.. Παραθέτουμε το παρακάτω κείμενο, όχι απαραίτητα ως κάποια μορφή απολογίας, αλλά ως μια εναλλακτική στάση και προσέγγιση (μπορεί και διαθεματική)..
ΠΕΡΙ ΒΙΑΣ
του Slavoj Zizek
Ας αναλογιστούμε λίγο την απατηλή αίσθηση του επείγοντος που διαποτίζει τον αριστεροφιλελεύθερο ανθρωπιστικό λόγο περί βίας· στο πλαίσιό του, το αφηρημένο και το παραστατικό (ψευδο)συγκεκριμένο συνυπάρχουν στη σκηνοθεσία της σκηνής της βίας – κατά των γυναικών, των μαύρων, των άστεγων, των ομοφυλόφιλων…
Το «μια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού κάθε έξι δευτερόλεπτα σε αυτή τη χώρα» και το «στο χρόνο που θα σας πάρει για να διαβάσετε αυτή την παράγραφο, δέκα παιδιά θα πεθάνουν από πείνα», είναι απλώς δυο παραδείγματα.
Πίσω απ’ όλα αυτά κρύβεται ένα υποκριτικό αίσθημα ηθικής αγανάκτησης. Αυτό ακριβώς το είδος ψευδοεπείγοντος εκμεταλλεύτηκαν πριν απο μερικά χρόνια τα Starbucks. Στις εισόδους των καταστημάτων τους, υποδέχονταν τους πελάτες αφίσες οι οποίες τόνιζαν ότι σχεδόν τα μισά από τα κέρδη της αλυσίδας διατίθεντο για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στα παιδιά της Γουατεμάλας, της χώρας από την οποία προμηθεύονται τον καφέ τους. Εμείς πρέπει να συναγάγουμε ότι με κάθε φλιτζάνι καφέ που πίναμε, σώζαμε τη ζωή ενός παιδιού.
Υπάρχει μια θεμελιακή αντιθεωρητική χροιά σε αυτές τις επιτακτικές προτροπές. Δεν υπάρχει χρόνος να σκεφτούμε· «πρέπει να δράσουμε τώρα». Μέσω αυτής της ψευδούς αίσθησης του επείγοντος, οι πλούσιοι της μεταβιομηχανικής εποχής, παρότι ζουν στον περιχαρακωμένο εικονικό τους κόσμο, όχι μόνο δεν αρνούνται και δεν αγνοούν τη σκληρή πραγματικότητα έξω από τη δική τους περιοχή – αλλά και αναφέρονται διαρκώς σε αυτήν με πάθος. Όπως είπε πρόσφατα ο Μπιλ Γκέιτς: «Τι σημασία έχουν οι υπολογιστές, όταν εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεθάινουν από δυσεντερία, ενώ θα μπορούσαν πολύ εύκολα να σωθούν ;»
Απέναντι σε αυτό το ψευδές επείγον, ίσως θα πρέπει να τοποθετήσουμε την εξαίρετη επιστολή που έγραψε ο Μαρξ στον Ένγκελς το 1879, όταν, για ένα σύντομο διάστημα, φάνηκε ότι μια ευρωπαική επανάσταση ήταν και πάλι προ των πυλών. Η επιστολή του Μαρξ εκφράζει καθαρό πανικό· δεν μπορούν οι επαναστάτες να περιμένουν μερικά χρόνια ; Δεν έχει ακόμα τελειώσει το «Κεφάλαιό» του.
Μια κριτική ανάλυση της παρούσας παγκόσμιας συγκυρίας – μιας συγκυρίας η οποία δεν προσφέρει καμιά σαφή λύση, καμιά «πρακτική» συμβουλή για το τι πρέπει να γίνει και δεν αφήνει να διαφανεί κανένα φως στο τέλος του τούνελ, αφού γνωρίζει κανείς πολύ καλά ότι αυτό το φως θα μπορούσε να ανήκει σε ένα τρένο που έρχεται καταπάνω μας ολοταχώς για να μας συνθλίψει – συνήθως προκαλεί μομφή: «Εννοείς ότι δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα ; Ότι πρέπει απλά να καθίσουμε και να περιμένουμε ;» Θα έπρεπε κανείς να βρει το θάρρος να απαντήσει: «ΝΑΙ, ακριβώς αυτό εννοώ!»
Υπάρχουν καταστάσεις όπου η μόνη αληθινά «πρακτική» αντιμετώπιση που μπορεί να υιοθετήσει κανείς είναι να αντισταθεί στον πειρασμό να εμπλακεί άμεσα και να τηρήσει μια στάση του στυλ «περιμένοντας και βλέποντας», αποδυόμενος σε μια υπομονετική, κριτική ανάλυση. Σήμερα, μοιάζει να μας ασκούνται πανταχόθεν πιέσεις για να αναλάβουμε δράση. Σε ένα γνωστό απόσπασμα από το βιβλίο του «Υπαρξισμός και ανθρωπισμός», ο Σαρτρ περιέγραψε το δίλημμα ενός νεαρού άνδρα στη Γαλλία το 1942, ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στο καθήκον να βοηθήσει τη μόνη, άρρωστη μητέρα του και στο καθήκον να προσχωρήσει στην Αντίσταση και να πολεμήσει τους Γερμανούς. Η άποψη του Σαρτρ είναι, ασφαλώς, ότι δεν υπάρχει a priori απάντηση σε αυτό το δίλημμα. Ο νεαρός άνδρας πρέπει να αποφασίσει βασισμένος μόνο στη δική του αβυσσαλέα ελευθερία και να αναλάβει στο ακέραιο την ευθύνη για την απόφασή του. Μια αισχρή τρίτη διέξοδος από το δίλημμα θα ήταν να συμβουλεύσουμε τον νεαρό άνδρα να πει στη μητέρα του ότι θα προσχωρήσει στην Αντίσταση και στους αντιστασιακούς φίλους του ότι θα μείνει να φροντίσει τη μητέρα του, ενώ στην πραγματικότητα θα αποτραβηχτεί σε έναν απόμερο τόπο και θ’ αφοσιωθεί στη μελέτη…
Υπάρχει κάτι περισσότερο από φθηνός κυνισμός σε αυτή τη συμβουλή. Θυμίζει ένα πολύ γνωστό σοβιετικό ανέκδοτο για τον Λένιν. Επί σοσιαλισμού, η συμβουλή του Λένιν προς του νέους, η απάντησή του στο τι έπρεπε να κάνουν, ήταν «Μελετήστε, μελετήστε και μελετήστε» Την επικαλέιτο συνέχεια και μπορούσε να τη δει κανείς στους τοίχους όλων των σχολείων. Το ανέκδοτο έχει ως εξής: Ρωτούν τον Μαρξ, τον Ένγκελς και τον Λένιν αν θα προτιμούσαν να έχουν μια σύζυγο ή μια ερωμένη. Όπως είναι αναμενόμενο, ο Μαρξ, μάλλον συντηρητικός στα προσωπικά ζητήματα, απαντά, «Μια σύζυγο!», ενώ ο Ένγκελς, περισσότερο τύπος μπον βιβέρ, προτιμά μια ερωμένη. Προς έκπληξη όλων, ο Λένιν λέει: «Εγώ θα ήθελα να είχα και τα δυο!» Γιατι ; Μήπως υπάρχει μια κρυφή φλέβα παρακμιακού ηδονιστή πίσω από την αυστηρή επαναστατική εικόνα του ; Όχι – εξηγεί: «Για να μπορώ να λέω στη σύζυγό μου ότι πηγαίνω στην ερωμένη μου και στην ερωμένη μου ότι πρέπει να μείνω με τη σύζυγό μου…» «Και τότε, τι θα έκανες ;» «Θα πήγαινα σ’ ένα απομονωμένο μέρος για να μελετήσω, να μελετήσω και να μελετήσω»
Αυτό ακριβώς δεν έκανε ο Λένιν έπειτα από τον όλεθρο του 1914 ;
Αποτραβήχτηκε σ’ ένα μοναχικό μέρος στην Ελβετία, όπου «μελέτησε, μελέτησε και μελέτησε», εντρυφώντας στη λογική του Χέγκελ. Και αυτό ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα, όταν τα μέσα ενημέρωσης μας βομβαρδίζουν με εικόνες βίας. Πρέπει να «μελετήσουμε, να μελετήσουμε και να μελετήσουμε» τι προκαλεί αυτή τη βία.
[Προδημοσίευση στο Κοντέινερ της Ελευθεροτυπίας, 7/12/09 από το βιβλίο του S. Zizek, Violence που πρόκειται να κυκλοφορήσει το πρώτο δίμηνο του 2010]
Entrance to THULE - Poliorkitis333 